Umowa o dzieło

Z umową o dzieło mamy do czynienia wtedy, gdy jej wynikiem ma być osiągnięcie określonego rezultatu, np. naprawa samochodu, remont mieszkania, wypranie odzieży w pralni, strzyżenie włosów lub ich koloryzacja w zakładzie fryzjerskim. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Jeśli osoba fizyczna zawiera z przedsiębiorcą umowę w osobistym celu zlecającego wówczas jest to stosunek konsumencki, w którym zamawiający konsumentem.

Umowy o dzieło w sprawach drobnych zwykle są zawierane ustnie, natomiast w sprawach poważniejszych takich jak naprawa auta czy remont mieszkania w interesie konsumenta jest spisanie z przedsiębiorcą istotnych postanowień tak, aby w razie wątpliwości lub ewentualnego sporu możliwe było wykazanie istotnych ustaleń, np. zakresu zleconych prac, rodzaju użytych materiałów, wysokości wynagrodzenia czy terminu oddania dzieła.

Jeśli w umowie zastrzeżono, że wszelkie zmiany umowy wymagają formy pisemnej należy pamiętać, aby dla ważności tych uzgodnień dochować takiej właśnie formy, tj. aby zmiana była dokonana przez złożenie własnoręcznych podpisów stron. Zwykła wiadomość e-mailowa lub sms nie stanowią formy pisemnej tylko formę dokumentową – tj. zapisaną na trwałym nośniku.

W przypadku umowy o dzieło wynagrodzenie może być określone w sposób:

• RYCZAŁTOWY – tj. taki gdzie cena zostaje wskazana kwotowo i obejmuje całość dzieła – robociznę, materiały. Zasadą jest, że wynagrodzenie ryczałtowe nie powinno ulec zmianie, chyba, że nastąpiła nieprzewidziana zmiana warunków powodująca po stronie wykonawcy rażącą stratę. Zmiany wynagrodzenia może dokonać jedynie sąd w związku z grożącą rażącą stratą wykonawcy.
• KOSZTORYSOWY – tj. kiedy wynagrodzenie jest kalkulowane na podstawie kosztorysu – zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów. Kosztorys jest wówczas zwykle załącznikiem do umowy i zawiera rozpisanie poszczególnych prac i związanych z nimi kosztów jak i potrzebnych materiałów. Jeżeli kosztorys przygotowuje wykonawca może on żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeśli przy zachowaniu należytej staranności nie był w stanie przewidzieć konieczności przeprowadzenia dodatkowych prac. Na podwyższenie wynagrodzenia musi zgodę wyrazić zlecający. Natomiast, gdy kosztorys przygotowuje zlecający – wówczas wynagrodzenie może być podwyższone, gdy w toku realizacji dzieła zajdzie potrzeba wykonania dodatkowych prac, które nie były przewidziane w zestawieniu.

W przypadku umów o remont, prace budowlane, czy naprawę samochodu najczęściej wynagrodzenie jest ustalane indywidualnie w drodze negocjacji. Z kolei przy usługach takich jak fryzjerskie, kosmetyczne, szewskie, krawieckie cena najczęściej określona jest w cenniku, który powinien być wywieszony w łatwo dostępnym miejscu tak, aby można było zapoznać się z nim przed wykonaniem usługi. W przypadku, gdy nie byłoby cennika, albo strony nie określiłyby wynagrodzenia należy się cena przeciętna, zwykła dla usług tego rodzaju, a gdyby nie dało się jej określić w taki sposób cena odpowiadająca uzasadnionemu nakładowi pracy.

Zarówno zadatek jak i zaliczka stanowią przedpłatę na poczet wynagrodzenia za dzieło. Każda z tych instytucji pełni inną funkcję.

• ZADATEK pełni rolę zabezpieczającą, tj. w przypadku, gdy strony nie umówią się inaczej, a zlecający wycofa się z umowy zadatek podlega zatrzymaniu. Jeśli to wykonawca nie wykonana umowy zlecający może żądać dwukrotności zadatku. Jeśli umowa zostanie rozwiązana wówczas zadatek podlega zwrotowi. W przypadku gdy umowa zostanie wykonana zostaje on zaliczony na poczet ceny.
• ZALICZKA zaś stanowi część ceny i podlega zaliczeniu na jej poczet oraz pozwala wykonać umowę. Zwykle pobierana jest na materiały potrzebne do realizacji umowy. W przypadku rozwiązania umowy podlega zwrotowi, a postanowienia w umowach stanowiące o jej zatrzymaniu stanowią niedozwolone klauzule.

Podstawa prawna: art. 394 kodeksu cywilnego.

Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.

Przykład: Konsument zlecił remont mieszkania, wykonawca zobowiązał się wykonać go w terminie miesiąca, a mimo upływu 3 tygodni od planowanego rozpoczęcia prac nie przystąpił do ich wykonania. Konsument może bez wyznaczania dodatkowego terminu od umowy odstąpić jeszcze przed upływem wskazanego w umowie terminu. Jeśli poniósł z tego tytułu szkodę może domagać się odszkodowania. Pamiętaj! Dochodząc odszkodowania należy wykazać swoją szkodę i związek przyczynowy z zawinionym działaniem wykonawcy.

PAMIĘTAJ! Przy odstąpieniu od umowy zachowaj formę pisemną tak, aby w razie potrzeby udowodnić, że umowa została zerwana na skutek niewykonania przez przyjmującego zlecenie.

Podstawa prawna: art. 635 kodeks cywilny

Pliki do pobrania:

• Dzieło nierozpoczęte i/lub nieukończone w terminie (DOCX, 14,3 KB)

Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.

Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.

Podstawa prawna: art. 636 k.c.

Jeśli wykonawca rozpoczął prace, ale wykonuje je w sposób wadliwy, albo inny niż uzgodniony należy wezwać go do zmiany sposobu wykonywania prac i wyznaczyć w tym celu odpowiedni – rozsądny termin z zagrożeniem, że jeśli nie zmieni sposobu wykonywania lub nie poprawi prac nastąpi odstąpienie od umowy albo powierzenie poprawienia lub dalszego wykonania prac innemu fachowcowi. Warto takie wezwanie sporządzić na piśmie dla celów dowodowych, aby nie ryzykować zarzutem, że niewłaściwy sposób wykonania został zaakceptowany przez zlecającego i że bezskutecznie upłynął termin uprawniający do odstąpienia od umowy.

Jeśli wykonawca wykonuje prace prawidłowo, ale opóźnia się z ukończeniem dzieła jest także możliwe wezwanie go do ich dokończenia z wyznaczeniem dodatkowego terminu i zagrożeniem odstąpienia od umowy i zachowaniem prawa do odszkodowania. Jeśli została ukończona cześć prac możliwe jest odstąpienie od części umowy – w zakresie jej niewykonania. Odstąpienie od umowy w całości jest możliwe tylko wtedy, gdy częściowe wykonanie nie ma znaczenia z uwagi na przedmiot umowy, bądź cel określony w umowie.

Podstawa prawna: art. 491, 492 k.c.

Pliki do pobrania:

• Dzieło nieprawidłowe wykonywanie – wezwanie do zmiany sposobu wykonywania (DOCX, 13,7 KB)
• Dzieło rozpoczęte i nieukończone wykonywane niegodnie z umową (DOCX, 13,9 KB)

Jeżeli umowa została wykonana – dzieło zostało ukończone, a ujawnią się jego wady – niezgodności z umową konsumentowi przysługuje prawo do reklamacji z tytułu rękojmi takie, jakie obowiązuje przy umowie sprzedaży towarów. Dla celów dowodowych reklamację najlepiej sporządzić na piśmie i zadbać o potwierdzenie odebrania czy doręczenia jej wykonawcy.

W ramach rękojmi przysługuje prawo do odstąpienia od umowy pod warunkiem istotnych wad dzieła lub prawo do obniżenia wynagrodzenia. W reklamacji warto wskazać, o jaką kwotę obniżamy wynagrodzenie. Poza tymi uprawnieniami możliwe jest żądanie usunięcia wad dzieła lub jego wymiany. Wady powinny być usunięte w czasie rozsądnym bez nadmiernych niedogodności dla zlecającego (konsumenta).

W przypadku odstąpienia od umowy wykonawca może je skutecznie udaremnić pod warunkiem, że niezwłocznie i bez znacznych niedogodności dla konsumenta wady usunie lub dzieło wymieni. Takie uprawnienie przysługuje mu tylko raz. Gdyby ujawniły się ponownie te same lub inne wady o charakterze istotnym wówczas zamawiający czyli konsument może odstąpić od umowy bez możliwości kolejnej naprawy lub wymiany ze strony wykonawcy, pod warunkiem, ze wady są istotne.

W reklamacji należy dokładnie określić, do kogo jest ona kierowana – wskazać dane wykonawcy dzieła, podać tytuł reklamacji – rękojmia, opisać przedmiot reklamacji – wskazując na stwierdzone wady, niezgodności, nieprawidłowości, określić żądanie naprawy lub wymiany albo złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy lub obniżeniu ceny ze wskazaniem kwoty obniżenia oraz opatrzyć ją własnoręcznym podpisem i wysłać listem poleconym za potwierdzeniem odbioru lub dostarczyć wykonawcy osobiście za pokwitowaniem.

Podstawa prawna: art. 638 w zw. z art. 556 i nast. k.c.

Pliki do pobrania:

• Reklamacja dzieła/usługi z tytułu rękojmi (DOCX, 13,2 KB)

Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić, płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.

Podstawa prawna: art. 644 k.c.

Jeżeli umowa została zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość konsument ma prawo od niej odstąpić bez podawania przyczyn w terminie 14 od jej zawarcia, składając stosowne oświadczenie najlepiej na piśmie lub na innym trwałym nośniku.

UWAGA: Konsument nie ma prawa do odstąpienia od umowy:

• o świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który został poinformowany przed rozpoczęciem świadczenia, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo odstąpienia od umowy;
• w której przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb – np. meble na wymiar, ubranie na miarę itp.
• w której przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami;
• w której konsument wyraźnie żądał, aby przedsiębiorca do niego przyjechał w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji; jeżeli przedsiębiorca świadczy dodatkowo inne usługi niż te, których wykonania konsument żądał, lub dostarcza rzeczy inne niż części zamienne niezbędne do wykonania naprawy lub konserwacji, prawo odstąpienia od umowy przysługuje konsumentowi w odniesieniu do dodatkowych usług lub rzeczy.

Art. 636¹ k.c. Jeżeli konsument zamówił dzieło będące rzeczą ruchomą, zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego dotyczące:

• terminu spełniania świadczenia przez przedsiębiorcę:
  art. 543¹
  § 1. Jeżeli kupującym jest konsument, sprzedawca obowiązany jest niezwłocznie wydać rzecz kupującemu, nie później niż trzydzieści dni od dnia zawarcia umowy, chyba że umowa stanowi inaczej.
  § 2. W razie opóźnienia sprzedawcy kupujący może wyznaczyć dodatkowy termin do wydania rzeczy, a po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić. Przepisy art. 492, art. 4921 i art. 494 stosuje się.
• obowiązków informacyjnych spoczywających po stronie sprzedającego:
  art. 546¹
  § 1. Jeżeli kupującym jest konsument, sprzedawca jest obowiązany udzielić mu przed zawarciem umowy jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji w języku polskim, wystarczających do prawidłowego i pełnego korzystania z rzeczy sprzedanej. W szczególności należy podać: rodzaj rzeczy, określenie jej producenta lub importera, znak bezpieczeństwa i znak zgodności wymagane przez odrębne przepisy, informacje o dopuszczeniu do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej oraz, stosownie do rodzaju rzeczy, określenie jego energochłonności, a także inne dane wskazane w odrębnych przepisach.
  § 2. Jeżeli rzecz jest sprzedawana w opakowaniu jednostkowym lub w zestawie, informacje, o których mowa w § 1, powinny znajdować się na rzeczy sprzedanej lub być z nią trwale połączone. W pozostałych przypadkach sprzedawca jest obowiązany umieścić w miejscu sprzedaży informację, która może być ograniczona do rodzaju rzeczy, jej głównej cechy użytkowej oraz wskazania producenta lub importera rzeczy.
  § 3. Sprzedawca jest obowiązany zapewnić w miejscu sprzedaży odpowiednie warunki techniczno-organizacyjne umożliwiające dokonanie wyboru rzeczy sprzedanej i sprawdzenie jej jakości, kompletności oraz funkcjonowania głównych mechanizmów i podstawowych podzespołów.
  § 4. Na żądanie kupującego sprzedawca jest obowiązany wyjaśnić znaczenie poszczególnych postanowień umowy.
  § 5. Sprzedawca jest obowiązany wydać kupującemu wraz z rzeczą sprzedaną wszystkie elementy jej wyposażenia oraz sporządzone w języku polskim instrukcje obsługi, konserwacji i inne dokumenty wymagane przez odrębne przepisy.
• przejścia niebezpieczeństwa związanego z dziełem na zamawiającego:
  art. 548
  § 1. Z chwilą wydania rzeczy sprzedanej przechodzą na kupującego korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy.
  § 2. Jeżeli strony zastrzegły inną chwilę przejścia korzyści i ciężarów, poczytuje się w razie wątpliwości, że niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupującego z tą samą chwilą.
  § 3. Jeżeli rzecz sprzedana ma zostać przesłana przez sprzedawcę kupującemu będącemu konsumentem, niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupującego z chwilą jej wydania kupującemu. Za wydanie rzeczy uważa się jej powierzenie przez sprzedawcę przewoźnikowi, jeżeli sprzedawca nie miał wpływu na wybór przewoźnika przez kupującego. Postanowienia mniej korzystne dla kupującego są nieważne.