W przypadku umowy o dzieło wynagrodzenie może być określone w sposób:
- RYCZAŁTOWY – tj. taki gdzie cena zostaje wskazana kwotowo i obejmuje całość dzieła – robociznę, materiały. Zasadą jest, że wynagrodzenie ryczałtowe nie powinno ulec zmianie, chyba, że nastąpiła nieprzewidziana zmiana warunków powodująca po stronie wykonawcy rażącą stratę. Zmiany wynagrodzenia może dokonać jedynie sąd w związku z grożącą rażącą stratą wykonawcy.
- KOSZTORYSOWY – tj. kiedy wynagrodzenie jest kalkulowane na podstawie kosztorysu – zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów. Kosztorys jest wówczas zwykle załącznikiem do umowy i zawiera rozpisanie poszczególnych prac i związanych z nimi kosztów jak i potrzebnych materiałów. Jeżeli kosztorys przygotowuje wykonawca może on żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeśli przy zachowaniu należytej staranności nie był w stanie przewidzieć konieczności przeprowadzenia dodatkowych prac. Na podwyższenie wynagrodzenia musi zgodę wyrazić zlecający. Natomiast, gdy kosztorys przygotowuje zlecający – wówczas wynagrodzenie może być podwyższone, gdy w toku realizacji dzieła zajdzie potrzeba wykonania dodatkowych prac, które nie były przewidziane w zestawieniu.
W przypadku umów o remont, prace budowlane, czy naprawę samochodu najczęściej wynagrodzenie jest ustalane indywidualnie w drodze negocjacji. Z kolei przy usługach takich jak fryzjerskie, kosmetyczne, szewskie, krawieckie cena najczęściej określona jest w cenniku, który powinien być wywieszony w łatwo dostępnym miejscu tak, aby można było zapoznać się z nim przed wykonaniem usługi. W przypadku, gdy nie byłoby cennika, albo strony nie określiłyby wynagrodzenia należy się cena przeciętna, zwykła dla usług tego rodzaju, a gdyby nie dało się jej określić w taki sposób cena odpowiadająca uzasadnionemu nakładowi pracy.
