Praktyka wprowadzająca w błąd może być dwojakiego rodzaju: wprowadzająca w błąd przez działanie bądź poprzez zaniechanie.
Z PRAKTYKĄ WPROWADZAJĄCĄ W BŁĄD PRZEZ DZIAŁANIE mamy do czynienia wówczas, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.
Najczęściej działanie wprowadzające w błąd przybiera postać:
- Rozpowszechniania nieprawdziwych informacji,
- Rozpowszechniania prawdziwych informacji w sposób mogący wprowadzać w błąd,
- Wprowadzania produktu na rynek, które może wprowadzać w błąd w zakresie produktów lub ich opakowań, znaków towarowych, nazw handlowych lub innych oznaczeń indywidualizujących przedsiębiorcę lub jego produkty, w tym REKLAMA PORÓWNAWCZA,
- Nieprzestrzegania kodeksu dobrych praktyk, do którego przedsiębiorca dobrowolnie przystąpił, jeżeli przedsiębiorca ten informuje w ramach praktyki rynkowej, że jest związany kodeksem dobrych praktyk,
- każdy rodzaj wprowadzenia na rynek w co najmniej jednym państwie członkowskim towaru jako identycznego z towarem wprowadzonym na rynki w innych państwach członkowskich, mimo że towar ten w sposób istotny różni się składem lub właściwościami, chyba że przemawiają za tym uzasadnione i obiektywne czynniki.
Dokonując oceny, czy praktyka rynkowa wprowadza w błąd przez działanie, należy uwzględnić wszystkie jej elementy i okoliczności wprowadzenia produktu na rynek, w tym sposób jego prezentacji.
Działanie wprowadzające w błąd może w szczególności dotyczyć:
- Produktu, w tym:
- Istnienia produktu, jego rodzaju lub dostępności (np. informowanie konsumenta przez sprzedawcę w salonie samochodowym, że wybrany przez niego pojazd jest już w Polsce i w ciągu trzech dni będzie możliwy jego odbiór, podczas gdy w rzeczywistości sprzedawca zamierza dopiero sprowadzić pojazd z zagranicy i nie potrafi precyzyjnie określić terminu wydania towaru),
- Cech produktu, w szczególności jego pochodzenia geograficznego lub handlowego, ilości, jakości, sposobu wykonania, składników, daty produkcji, przydatności, możliwości i spodziewanych wyników zastosowania produktu, wyposażenia dodatkowego, testów i wyników badań lub kontroli przeprowadzanych na produkcie, zezwoleń, nagród lub wyróżnień uzyskanych przez produkt, ryzyka i korzyści związanych z produktem (np. sprzedaż podróbek markowych torebek, perfum lub odzieży; oferowanie konsumentom produktów finansowych w sposób uwypuklający potencjalne zyski i korzyści z produktu bez informowania ich o ryzyku),
- Ceny, sposobu obliczania ceny lub istnienia szczególnej korzyści cenowej (np. zapewnianie konsumenta, że tylko dziś może kupić towar po cenie dużo niższej niż u konkurencji, podczas gdy jest to cena taka sama lub nawet wyższa niż u innych sprzedawców).
- Przedsiębiorcy, w tym:
- Obowiązków przedsiębiorcy związanych z produktem, w tym usług serwisowych i procedury reklamacyjnej, dostawy, niezbędnych usług, części, wymiany lub naprawy (np. twierdzenie, że części do pralki będą produkowane przez 5 lat, podczas gdy produkcja tego modelu i części zamiennych została już zakończona),
- Rodzaju sprzedaży, powodów stosowania przez przedsiębiorcę praktyki rynkowej, oświadczeń i symboli dotyczących bezpośredniego lub pośredniego sponsorowania, informacji dotyczących sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorcy lub jego przedstawiciela, w tym jego imienia i nazwiska (nazwy) i majątku, kwalifikacji, statusu, posiadanych zezwoleń, członkostwa lub powiązań oraz praw własności przemysłowej i intelektualnej lub nagród i wyróżnień (np. bezpodstawne posługiwanie się przez przedsiębiorcę znakami jakości, których w rzeczywistości mu nie przyznano, albo twierdzenie, że przedsiębiorca współpracuje z inną bardziej znaną marką, podczas gdy nie jest z tą firmą w żaden sposób powiązany).
- Praw konsumenta, w tym:
- Prawa do naprawy lub wymiany produktu na nowy albo prawa do obniżenia ceny lub do odstąpienia od umowy (np. informacja, że konsumentowi nie przysługuje prawo do odstąpienia od umowy sprzedaży butów zawartej przez internet; zawarcie w regulaminie sklepu zapisu, że konsument w ramach rękojmi może żądać wyłącznie naprawy towaru).
Podstawa prawna: art. 5 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
Z kolei PRAKTYKA WPROWADZJĄCA W BŁĄD PRZEZ ZANIECHANIE występuje wówczas, gdy przedsiębiorca pomija istotne informacje potrzebne przeciętnemu konsumentowi do podjęcia decyzji dotyczącej umowy i tym samym powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.
W szczególności zaniechaniem wprowadzającym w błąd może być:
- Zatajenie lub nieprzekazanie w sposób jasny, jednoznaczny lub we właściwym czasie istotnych informacji dotyczących produktu (np. pominięcie informacji o roku produkcji opon samochodowych, brak informacji o sposobie konserwacji skórzanej kurtki);
- Nieujawnienie handlowego celu praktyki, jeżeli nie wynika on jednoznacznie z okoliczności i jeżeli powoduje to lub może spowodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął (np. zaproszenie na darmowe badania medyczne – na miejscu okazuje się, że nie ma lekarzy, a spotkanie ma charakter handlowy i zmierza do sprzedaży drogich materacy).
W przypadku propozycji nabycia produktu za istotne informacje uznaje się w szczególności:
- Imię, nazwisko (nazwę) i adres przedsiębiorcy (siedzibę) oraz przedsiębiorcy, na którego rzecz działa (np. przedsiębiorca prowadzi sklep internetowy i nie zamieszcza na stronie pełnej nazwy firmy ani jej siedziby; przedsiębiorca zamieszcza na słupie ogłoszeniowym przy przystanku kartkę o treści: „Wymiana drzwi i okien! Tanio i solidnie. Zadzwoń pod numer…” );
- Istotne cechy produktu w takim zakresie, w jakim jest to właściwe dla danego środka komunikowania się z konsumentami i produktu (np. przy opisie odkurzacza bezworkowego sprzedawanego przez internet brak informacji o typie filtra zastosowanego w towarze);
- Cenę uwzględniającą podatki lub, w przypadku gdy charakter produktu nie pozwala w sposób racjonalny na wcześniejsze obliczenie ceny, sposób, w jaki cena jest obliczana, jak również wszelkie dodatkowe opłaty za transport, dostawę lub usługi pocztowe lub, w sytuacji gdy wcześniejsze obliczenie tych opłat nie jest w sposób racjonalny możliwe, informację o możliwości powstania takich dodatkowych kosztów (np. firma remontowa deklaruje, że wyremontuje łazienkę za wynagrodzeniem w wysokości 15.000 zł, dopiero po wykonaniu pracy konsument dowiaduje się, że musi zapłacić więcej, bo podana wcześniej kwota nie uwzględniała wysokości podatku Vat);
- Uzgodnienia dotyczące sposobu płatności, dostawy lub wykonania produktu (np. na stronie sklepu internetowego sprzedawca nie zamieścił informacji, że jedynym sposobem płatności jest płatność kartą kredytową, o konieczności zapłaty kartą konsument dowiaduje się dopiero na etapie finalizowania składania zamówienia);
- Informacje o istnieniu prawa do odstąpienia od umowy lub rozwiązania umowy, jeżeli prawo takie wynika z ustawy lub umowy (np. niezamieszczenie w regulaminie sklepu internetowego zapisów dotyczących informacji o prawie, sposobie i terminie wykonania prawa do odstąpienia od umowy; niedoręczenie konsumentowi przez przedstawiciela handlowego przy zawarciu umowy poza lokalem firmy załącznika do umowy z pouczeniem o prawie odstąpienia od umowy i wzorem oświadczenia o odstąpieniu).
- informacje o tym, czy osoba trzecia oferująca produkty na internetowej platformie handlowej jest przedsiębiorcą – na podstawie oświadczenia tej osoby złożonego dostawcy internetowej platformy handlowej w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta;
- informacje o tym, czy i w jaki sposób przedsiębiorca zapewnia, aby publikowane opinie pochodziły od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli – w przypadku przedsiębiorcy, który umożliwia dostęp do wystawionych przez konsumentów opinii o produktach;
- ogólne informacje udostępniane w specjalnej części interfejsu internetowego dostępnej w sposób bezpośredni i łatwy ze strony, na której prezentowane są wyniki wyszukiwania dotyczące głównych parametrów decydujących o plasowaniu produktów przedstawianych konsumentowi w wyniku wyszukiwania oraz względne znaczenie tych parametrów w porównaniu z innymi parametrami – w przypadku gdy udostępnia się konsumentom możliwość wyszukiwania produktów oferowanych przez różnych przedsiębiorców lub konsumentów i niezależnie od tego, gdzie transakcja ostatecznie zostanie zawarta.
W razie wątpliwości za informacje istotne uznać należy te informacje, które przedsiębiorca stosujący praktykę rynkową jest obowiązany podać konsumentom na podstawie odrębnych przepisów (np. obowiązki informacyjne nałożone na przedsiębiorcę ustawą o prawach konsumenta, ustawą o informowaniu o cenach towarów i usług, ustawą o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych; szczegółowe obowiązki informacyjne mogą dotyczyć również poszczególnych kategorii produktów np. leków i wyrobów medycznych, alkoholi, wyrobów tytoniowych).
Dokonując oceny, czy praktyka rynkowa wprowadza w błąd przez zaniechanie, należy uwzględnić wszystkie jej elementy i okoliczności wprowadzenia produktu na rynek, w tym sposób jego prezentacji.
Podstawa prawna: art. 6 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym
