Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu zaprasza na wystawę zorganizowaną w ramach obchodów 80. rocznicy likwidacji sosnowieckiego getta.
Społeczność żydowska stanowiła integralną część Sosnowca przez ponad sto pięćdziesiąt lat. Była mniejszością liczną i znaczącą. Od połowy XIX wieku sosnowieccy Żydzi budowali lokalny przemysł, inwestowali w rozwój gospodarczy miasta, współdecydowali o miejskich przedsięwzięciach zasiadając w sosnowieckim samorządzie, angażowali się w działalność miejscowych organizacji społecznych, kulturalnych i zawodowych. Kres ich aktywności przyniósł wybuch II wojny światowej. W wyniku niemieckiej polityki eksterminacyjnej życie straciła zdecydowana większość żydowskich mieszkańców miasta. Tylko nieliczni, którzy ocaleli zdecydowali się powrócić do rodzinnego Sosnowca i w nim pozostać. Mimo odbudowy po 1945 roku życia społecznego i narodowego sosnowieccy Żydzi stanowili już mniejszość szczątkową, z upływem lat – śladową, by po 1968 r. prawie zniknąć z obrazu miasta.
Podstawowym celem prezentowanej wystawy jest odtworzenie dziejów społeczności żydowskiej w Sosnowcu od momentu osiedlenia się jej w Sosnowcu po kres jej egzystencji w mieście w okresie PRL. Na wystawie pokazano wybrane, najważniejsze wydarzenia z barwnej i bogatej historii sosnowieckich Żydów oraz przybliżono losy niezwykłych ludzi, którzy tę historię tworzyli. Klamrą spinającą wystawę są współczesne zdjęcia miejsc związanych z żydowską historią miasta.
Współorganizatorem ekspozycji jest Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach.
Wystawa jest udostępniona zwiedzającym od 3 sierpnia do 1 października 2023 r.
Prezentowane na wystawie zdjęcia, dokumenty i eksponaty pochodzą ze zbiorów:
· Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie [ŻIH]
· Archiwum Państwowego w Katowicach [AP w Katowicach]
· Archiwum Państwowego w Kielcach [AP w Kielcach]
· United State Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie [USHMM]
· Yad Vashem
· Ghetto Fighters House [GFH]
· Archiwum Massuah
· Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN [MHŻP]
· Muzeum Historycznego Miasta Krakowa
· Muzeum Śląskiego w Katowicach
· Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
· Pałacu Schoena Muzeum w Sosnowcu
· Zgromadzenia Sióstr Karmelitanek Dzieciątka Jezus w Sosnowcu
· Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sosnowcu
· Avi Czapnika
· Leony Rapaport
· Dariusza Kmiotka
· Izabeli Küchnel
· Michała Sobelmana
· Adama Szydłowkiego
· Doroty Woyke
oraz z publikacji:
„Sefer Sosnovits veha-sevivah be-Zaglembiyah”,red. Geshuri M.S, v. II, Tel Aviv 1973.
Dariusz Kmiotek, Sosnowiec. Spacerownik historyczny, Dikappa 2011
Sosnowiec, Fotoarchiwum, Dikappa 2008
Rocznik Sosnowiecki i Kalendarz na rok 1899
Zagłada żydostwa polskiego, album zdjęć, Łódź 1945
Kuratorki wystawy: Anna Makarska (Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu) i Aleksandra Namysło (Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach)
